Wetgeving en GLB

Op je eigen erf mag je planten wat je wilt, maar dat geldt niet altijd voor je percelen. Er gelden regels die per locatie erg kunnen verschillen. Als je van plan bent om bomen of struiken te planten op of langs je percelen, check dan eerst waar dat mag en aan welke voorwaarden je moet voldoen.

Lees in deze pdf Boeren & Bomen: Kansen en knelpunten binnen wet- en regelgeving voor agroforestry meer achtergrondinformatie over dit onderwerp.

Regels op de kaart

Via de website van het Omgevingsloket kan je precies zien welke regels gelden op jouw perceel. Volg de volgende stappen om te controleren of er regels gelden rondom het planten van bomen:

  1. Perceel zoeken: 
    1. Typ je adres in de zoekbalk (enter), ga vervolg naar jouw perceel en klik daar op de kaart. Klik op het desbetreffende perceel op de kaart.
    2. Het kan helpen om een andere kaartlaag aan te zetten. Klik daarvoor op het icoon in de rechter bovenhoek (icoon van ‘2 lagen’). Onderaan het scherm komt legenda in beeld; klik daarnaast op kaartlagen. Klik vervolgens op luchtfoto (onderaan). Daarmee zie je duidelijker waar jij je bevindt. 
    3. Klik op de kaart waar je bomen wilt planten.

  2. Regels zoeken:
    1. Links in het scherm vink je Regels aan. Daaronder zie je de verschillende regels voor Gemeente, Provincie, Waterschap en Rijk. De volgende onderdelen zijn met name van belang:
    2. Gemeente ⇒ Klik op het meest recente algemene bestemmingsplan (recentere bestemmingsplannen die alleen over geluid, bouw, of parkeren gaan zijn niet relevant). Soms staat bestemmingsplan niet in de titel, maar in de ondertitel (dan staat in de titel vaak Buitengebied of Landelijk Gebied).
      1. Aan de rechterkant van het scherm komt dan plekinfo te staan. ⇒ Klik daaronder op Agrarisch (soms ook aangeduid als Agrarisch met waarden, of vergelijkbaar). Je komt nu bij de regels op deze plek op het thema agrarisch.
      2. Zoek (Ctrl + F) op de pagina op de zoekwoorden ‘’boom’’, ‘’bomen’’, “houtig” en ‘’houtopstand’.’ Bekijk wat de regels zijn. Let ook op wat er staat bij Bouwwerken geen gebouwen zijnde. Dit gaat vaak ook over houtige gewassen en het planten van heggen/bomen als afscheiding. 
    3. Gemeente ⇒ Bestemmingsplan ⇒ Waarde Archeologie (soms ook aangeduid als Paraplubestemmingsplan Archeologie). Zoek op de zoekwoorden ‘’boom’’, ‘’bomen’’, ‘’houtopstand’’ en ‘’diepwortelende’’ en bekijk wat de regels zijn. Soms is het verboden om diepwortelende beplantingen aan te brengen, maar niet alle boomsoorten zijn diepwortelend. Neem bij twijfel contact op met de gemeente en/of kies op de bestelpagina voor een advies (quickscan), waarbij een adviseur mee kan denken over de mogelijkheden.
    4. Gemeente ⇒ Bestemmingsplan ⇒ Landschap (soms ook aangegeven als ‘’Paraplubestemmingen landschapselementen’’). Zoek op de zoekwoorden ‘’boom’’, ‘’bomen’’, ‘’houtopstand’’ en bekijk wat de regels zijn.
    5. Provincie ⇒ Omgevingsverordening ⇒ Rechts in het menu klik je op Regels, hier kan je klikken op Zoeken. Zoek op de zoekwoorden ‘’boom’’, ‘’bomen’’, ‘’houtopstand’’ en “landschap” en bekijk wat de regels zijn.

Twijfel je na deze stappen of je mag planten, neem dan contact op met de gemeente, provincie of waterschap. Of kies op de bestelpagina voor een advies (quickscan), waarbij een adviseur mee kan denken over de mogelijkheden.

Meld- en herplantplicht

Sommige boeren zijn huiverig om bomen te planten omdat ze gehoord hebben over de herplantplicht, maar dat is lang niet altijd van toepassing. De herplantplicht betekent dat je het vellen van een houtopstand soms moet melden (meldplicht) en/of deze moet herbeplanten op hetzelfde perceel binnen drie jaar na velling (de herbeplantingsplicht).

Maar de meld- en herbeplantingsplicht geldt lang niet voor alle houtopstanden. Deze uitzonderingen zijn opgenomen in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). De uitzonderingen zijn (artikel 11.111):

  • Bomen en struiken die specifiek voor het oogsten van fruit, noten of vruchten worden geteeld, zoals bijvoorbeeld strokenteelt met notenbomen/fruitbomen.
  • Individuele hagen kleiner dan 10 are (1000 m2), zoals:
    • Voederhagen waarbij de individuele hagen kleiner dan 1000 m2 zijn;
    • Strokenteelt waar bomen/struiken worden geplant ter ondersteuning van de groei van fruit- en notenbomen om in een later stadium te dunnen (‘wijkers’).


Vrijwel alle pakketten die we aanbieden via 1001ha bomen vallen dus onder deze uitzonderingsregels voor de herplantplicht, zolang de (niet-eetbare) hagen kleiner blijven dan 1000 m2.
Kijk voor alle regels en uitzonderingen op de website wetten.overheid.nl.

Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)

Vanuit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) is er subsidie voor agroforestry. Het doel hiervan is het bevorderen van duurzame en geïntegreerde landbouwpraktijken die boomteelt combineren met traditionele landbouwactiviteiten. In Nederland wordt de GLB regeling uitgevoerd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Als agrarische onderneming kun je ook voor agroforestry-percelen in aanmerking komen voor de basispremie per hectare, en eventueel voor eco-activiteiten.
Per 2023 zijn maximaal 100 solitaire bomen per hectare toegestaan op bouw- en grasland. Als je meer bomen per hectare aanplant, moet je het perceel registreren met de gewascode van de bomen (bijv. appels of noten). Ook landschapselementen (niet-productief), zoals houtwallen en voederhagen, zijn vanaf 2023 in het GLB onderdeel van landbouwgrond. Zodoende zijn ze subsidiabel onder de basispremie. Bekijk m.b.v. het stroomschema van RVO welke gewascode geldt in jouw situatie, en welke voorwaarden daar aan hangen.

Basispremie
Je ontvangt een basispremie binnen het GLB wanneer je bomen op je perceel hebt staan. Landschapselementen en voedselbossen hebben geen stikstofgebruiksnorm. In alle andere gevallen blijft uw stikstofgebruiksruimte dierlijke mest hetzelfde.  Alle informatie over de basispremie en verschillende voorbeelden staan op de website van RVO.

Eco-activiteit
Voederhagen, houtsingels, bomenrijen en losse bomen vallen allemaal onder eco-activiteit 24: ‘’Houtig element (overige houtige elementen)’’. Let op: Voederhagen en sommige andere gewascodes vallen ook onder Eco-activiteit 23, waarvoor je punten én een vergoeding krijgt. Voorwaarde is dat je niet snoeit in het broedseizoen van 15 maart tot en met 15 juli, en ook niet als vogels buiten deze periode broeden. Voederhagen staan vrijwel altijd aan de rand van productieve grasland percelen zodat het vee erbij kan. In die gevallen mag de eco-activiteit aangevinkt worden voor de oppervlakte van de voederhaag. De mestplaatsingsruimte voor dat oppervlakte vervalt dan wel om het een landschapselement is.
Eco-activiteit 8: ‘’Strokenteelt’’ is ook in te zetten voor agroforestry door het combineren van bomen met andere gewassen Lees meer over eco-activiteiten op de website van RVO.

Vanaf 1 januari 2025 is ook een voedselbos een aparte Eco-activiteit.

Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb)
Indien je lid bent van een agrarisch collectief zijn er in veel gevallen ook mogelijkheden voor vergoedingen voor het beheer van bomen en struiken. Neem hiervoor contact op met jouw collectief. Nog geen lid van een collectief? Hier vind je het collectief in jouw regio.